ЧР Министрсен Кабинечӗ пушар тухас хӑрушлӑх пуҫланакан сезон хӑҫан тытӑнассине палӑртнӑ: ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен. Инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗнче Атӑли федераци округӗнче сывлӑш температури ытти ҫулти вӑтам кӑтартуран пысӑкрах пулӗ, ҫумӑр вара сахалрах ҫӑвӗ. Эппин, вӑрмансенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк.

Правительство 9 муниципалитетри 13 ялта вӑрман пушарӗ тухас хӑрушлӑх пуррине палӑртнӑ. Ҫак списока Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Шӑмӑршӑ, Патӑрьел, Пӑрачкав, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш районӗсем кӗнӗ.

Вӑрмансенче кӑвайт чӗртме, типӗ курӑк ҫунтарма юрамӗ. Ҫак тата ытти йӗркене пӑхӑнманшӑн административлӑ майпа явап тыттарӗҫ. Ахаль ҫынсен – 1500-3000, должноҫри ҫынсен – 10000-20000, юридици сӑпачӗсен 50000-200000 тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.

Республикӑри шырав отрячӗсем ҫулсеренех ЧР Элтеперӗн грантне тивӗҫеҫҫӗ. Кӑҫал субсидисене камсем илнӗ-ха?

Шупашкарти 37-мӗш шкул «Ку вилнисене мар, чӗррисене кирлӗ» проектшӑн 100 пин тенке тивӗҫнӗ. Ҫӗнӗ Шупашкарти 9-мӗш шкул вӗренекенӗсем «Историе пӗрле ҫыратпӑр: Ҫар Мухтавӗн музейӗ» проект хатӗрленӗ. Куншӑн вӗсене те 100 пин тенкӗ грант панӑ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи Карапай Шӑмӑршӑ шкулӗнчи ачасем те хастар: вӗсем те 100 пин тенке тивӗҫнӗ. Ачасемпе вӗрентекенсем «Раҫҫейре паттӑр ҫитӗнтермен ҫемье ҫук» проект хатӗрленӗ. И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ студенчӗсем «Чӗррисем, пире ан манӑр!» проектшӑн 75 пин тенкӗ илнӗ. «Студентсен канашӗ» «Георги хӑйӑвӗ» проектшӑн 75 пин тенке тивӗҫнӗ. «Хӗрлӗ мӑкӑнь» шырав пӗрлешӗвӗ «Манӑн ҫӗршыв паттӑрӗсем» проект ҫырса 75 пин тенкӗ илнӗ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи прокуратура патшалӑх символикипе ҫыхӑннӑ саккунсене епле пӑхӑннине тӗрӗсленӗ. Районти пӗр ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне йӗркене пӑхӑнманшӑн пуҫран шӑлман.

Палтиел ял тӑрӑхӗн администрацийӗнче республикӑри патшалӑх символӗсем пирки калакан саккуна пӑснӑ: унта Чӑваш Енӗн патшалӑх ялавне хӑпартман.

Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ, ӑна пӑхса тухма суда ярса панӑ. Халӗ, ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, администраци ҫуртӗнче ҫитменлӗхе пӗтернӗ, ҫурт тӑрринче чӑваш ялавӗ вӗлкӗшет.

Федераци пӗлтерӗшлӗ «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче экологи саккунӗсене пӑсаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат пӗлтернӗ.

Хастар экологсем пилотсӑр сӑнлакан хатӗрпе видео ӳкернӗ. Ҫӳлтен пӑхсан тӗлӗнмелле ӳкерчӗк куҫ умне тухса тӑрать-мӗн. Ҫутҫанталӑкӑн федераци пӗлтерӗшлӗ хӳтӗлемелли территорире хӑйӑр кӑлараҫҫӗ, йывӑҫ-чус тирпейлеҫҫӗ, хаклӑ породисене касаҫҫӗ имӗш. Шӑмӑршӑ районӗнчи Пӑчӑрлӑ Пашъел ялӗнчех мар вырӑнта йывӑҫ-чус тирпейлекен производство ӗҫленине, унта тӗрлӗ машина кӗрсе тухнине те ҫав видеора ӳкерсе илнӗ.

Экологипе ҫыхӑннӑ саккунсене пӑснине кӑтартса паракан видеоматериала маларах асӑннӑ МИХ Ҫутҫанталӑка сыхлас енӗпе ӗҫлекен прокуратурӑна ярса парассине пӗлтерет.

Федераци пӗлтерӗшлӗ «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче экологи саккунӗсене пӑсаҫҫӗ. Ҫакӑн пирки «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат пӗлтернӗ.

Хастар экологсем пилотсӑр сӑнлакан хатӗрпе видео ӳкернӗ. Ҫӳлтен пӑхсан тӗлӗнмелле ӳкерчӗк куҫ умне тухса тӑрать-мӗн. Ҫутҫанталӑкӑн федераци пӗлтерӗшлӗ хӳтӗлемелли территорире хӑйӑр кӑлараҫҫӗ, йывӑҫ-чус тирпейлеҫҫӗ, хаклӑ породисене касаҫҫӗ имӗш. Шӑмӑршӑ районӗнчи Пӑчӑрлӑ Пашъел ялӗнчех мар вырӑнта йывӑҫ-чус тирпейлекен производство ӗҫленине, унта тӗрлӗ машина кӗрсе тухнине те ҫав видеора ӳкерсе илнӗ.

Экологипе ҫыхӑннӑ саккунсене пӑснине кӑтартса паракан видеоматериала маларах асӑннӑ МИХ Ҫутҫанталӑка сыхлас енӗпе ӗҫлекен прокуратурӑна ярса парассине пӗлтерет.

Сар.ru сӑнӗ

Патӑрьел тӑрӑхӗнче район шайӗнче иртнӗ «Ҫулталӑк ҫынни — 2018» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Хальхинче унта тӗрлӗ ялтан 12 ҫын хутшӑннӑ. Кун пирки район администрацийӗн официаллӑ порталӗ хыпарлать.

Хайхи ҫӑлкуҫ пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ ҫулшӑн «Ҫулталӑк ҫынни» ята республикӑри «Чикӗ хуралҫисен тӑванлӗхӗ» пӗрлӗхӗн районти уйрӑмӗн ертӳҫи Анатолий Быков тивӗҫнӗ. Ӑна тунтикун, нарӑс уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Рудольф Селиванов савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура дипломпа тата «Ҫулталӑк ҫынни — 2018» конкурс ҫӗнтерӳҫин кубокӗпе чысланӑ.

Палӑртса хӑвармалла, ҫак сумлӑ ята пӗлтӗр хресчен-фермер хуҫалӑхӗн ертӳҫи, Патӑрьел тата Шамӑршӑ районӗсен вӗлле хурчӗ ӗрчетес енӗпе ӗҫлекен зоотехник-консультанчӗ Николай Пирожков ҫӗнсе илнӗ.

Пӗлтер авӑн уйӑхӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Палтиел ялӗнче пурӑнакан пиччӗшӗпе аппӑшӗ хирӗҫсе кайнӑ. Арҫын ӳсӗр пулнӑ.

Хайхи ӳсӗр арҫын аппӑшӗпе вӑрҫӑнса кайсан сенӗк ярса тытнӑ та ун умӗнче сулкалашнӑ, вӗлерессипе хӑратнӑ. Хӗрарӑмӑн сехри хӑпнӑ: тен, чӑнах та вӗлерме пултарать. Аппӑшӗ полицирен пулӑшу ыйтнӑ.

Арҫыннӑн вара ӑссӑрла хӑтланӑвӗшӗн явап тытма тивнӗ. ЧР прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, суд ӑна 160 сехет ӗҫлеттермелле тунӑ.

Пурӑннӑ пулсан Федотов Михаил Романович чӗлхеҫӗ паян 100 ҫул тултарнӑ пулӗччӗ. Ҫак куна асӑнса паян чӗлхеҫӗсемпе ытти хастарҫӑсем унӑн вилтӑпри ҫине ҫитсе пуҫ тайрӗҫ.

Федотов Михаил Романович 1919 ҫулхи кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Пуянкасси ялӗнче ҫуралнӑ. 2003 ҫулхи кӑрлачӑн 13 Шупашкарта вилнӗ. Паллӑ чӗлхеҫӗне Карачура патӗнчи Мухтав аллеинче пытарнӑ.

Михаил Федотова асӑнса сӑмах калакансен йышӗнче Валери Туркай сӑвӑҫ, Владимир Михайлович Терентьев тӑванӗ (ӑсчахӑн ӗҫне халӑха ҫитерессипе тӑрмашакан), мӑнукӗ тата чӑваш чӗлхипе литература тӗпчӗвҫисем пулчӗҫ: Виталий Станьял, Николай Егоров, Геннадий Дегтярев, Александр Кузнецов, Леонид Петров, Ирина Семёнова, Николай Плотников.

Пухӑннисем паллӑ тюркологӑн пурнӑҫне аса илчӗҫ, унӑн ӗҫӗсене малалла тӑсма шантарчӗҫ.

Кӑрлач уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Шӑмӑршӑ районӗнчи Карапай Шӑмӑршӑ ялӗнче такамсем хурам чӳречине ҫӗмӗрсе кӗнӗ те шалта тирпейсӗрлетсе пӗтернӗ. Ҫитменнине, храмра хӗрессем, ҫӗрӗсем, ырӑ чунлӑ ҫынсем хурса хӑварнӑ укҫа тата кагор ҫухалнӑ. Полицейскисен шухӑшӗпе, ҫак ӗҫе темиҫе ҫын тунӑ. Вӗсем ҫавӑнтах 1 кӗленче кагор ӗҫсе янӑ, тепӗр кӗленчи инҫех мар йӑванса выртнӑ. Пӗтӗмпе 5 кӗленче хӗрлӗ эрех вӑрланӑ.

Пакунлисем храма ҫаратнисен йышӗнче ҫак ялтах пурӑнакан, унччен те судпа айӑпланнӑ арҫын пулма пултарассине палӑртнӑ. Шӑп ҫав вӑхӑталла Шупашкарта ҫул-йӗр патруль службин ӗҫченӗсем ӳсӗр арҫынна чарнӑ. Унӑн ҫумӗнче вӑчӑрасем, хӗрессем, ҫӗрӗсем тултарнӑ хутаҫ пулнӑ. Ӳсӗрскер тӳрре тухнӑ: вӑл священник-мӗн.

28 ҫулти арҫынна тытса чарнӑ, ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Шӑмӑршӑ районӗнче пурӑнакан арҫын 18 ҫул тултарман хӗрне вӗлерессипе хӑратнӑ, ҫак сӑмахсене каланӑ чухне ун умӗнче ҫӗҫӗпе сулкалашнӑ. Куншӑн 54-ри ашшӗне судра явап тытнӑ. Ӑна тӗрмене хупмасӑр 1 ҫул та 4 уйӑхлӑха айӑпланӑ.

Следстви тата суд ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ку пӑтӑрмах пӗлтӗр юпа уйӑхӗн 20-мӗшӗнче пулнӑ. Арҫын килӗнче ӳсӗр пулнӑ, 18 ҫул тултарман хӗрӗ умӗнче ҫӗҫӗпе сулкалашнӑ, вӗлерессипе хӑратнӑ. Ача ҫак сӑмахсене чӗре ҫывӑхне илнӗ, ашшӗ чӑнах та вӗлерме пултарни пирки шутланӑ.

Палӑртмалла: айӑпланнӑ арҫын унччен те суд сакки ҫинче ларнӑ. Ун чухне те вӑл ҫынна вӗлерессипе хӑратнӑшӑн ҫакланнӑ.